بخش اول- مقاله آموزشگاه فنی و حرفه ای گردشگری
آموزشگاه گردشگری نشان برتر:
نقش صنایع دستی بومی در توسعه گردشگری پایدار روستایی
مطالعه موردی عروسک های بومی سنندج
تالیف: شبنم مومن زاده*مسعود مهدوی حاجیلویی
دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی،دانشگاه تهران،تهران،ایران
استاد دانشگاه آزاد اسلامی،واحد علوم تحقیقات،تهران،ایران
چکیده:
عروسک های بومی و یا مردم ساخت به عروسک هایی اتلاق می شود که توسط جوامع محلی و با مواد و مصالح ساده بومی برای بازی کودکان ساخته می شوند. ساخت یک عروسک با خود نحوه لباس پوشیدن، مشاغل اجتماعی، شیوه معماری و سکونت، آداب و رسوم و حتی حالات روانی سازنده را به مخاطب منتقل می کند (عظیم پور،1389) ارتباط دوسویه صنایع دستی و گردشگری از دیرباز و مزایای متقابلی که برای یکدیگر داشته اند سبب شده است که برمبنای دلایل متعدد صنعت گردشگری امروز ارتباط این دو را تقویت نماید.
هدف اصلی از این پژوهش شناسایی عروسک بوکه بارانه ، توجه به این عروسک در راستای جذب گردشگر، بررسی سابقه و گسترش بوکه بارانه در منطقه مورد مطالعه،بررسی فرصت ها و چالش های فراروی گردشگری هنری به منظور ارائه راهکارهای عملی جهت توسعه و نقش آفرینی این نوع از گردشگری در گردشگری ملی و ... می باشد که در نهایت با استفاده از پرسشنامه ای با طیف لیکرت که توسط کارشناسان گردشگری پاسخ داده شد و سپس استفاده از نرم افزارspss و روش همبستگی به فرضیه تحقیق پاسخ داده و اثبات کردیم که عروسک بوکه بارانه در توسعه پایدار گردشگری روستایی منطقه مورد نظر موثر می باشد.
واژگان کلیدی: صنایع دستی،گردشگری روستایی،عروسک،گردشگری پایدار
مقدمه:
یکی از مهم ترین دستاوردهایی که صنایع دستی می تواند برای کشورهای در حال توسعه به ارمغان آورد ، رشد و توسعه اقتصادی است. توسعه اقتصادی گام نخست برای دستیابی به سایر ابعاد توسعه نظیر توسعه اجتماعی و فرهنگی است . عروسک از دیرباز مورد توجه جوامع بوده و بسیاری از مردم با ساخت عروسک و حرکت دادن آن در جوامع خود به هنرنمایی پرداخته اند. شواهد موجود نشان می دهد در مصر قدیم و حدود 2000 سال قبل از میلاد اولین عروسک های سیمی متحرک ساخته شده اند .
پیشینه ساخت عروسک های دست ساز در ایران به آیین های کهن و جوامع ابتدایی برمیگردد و بیانگر ارتباط انسان و طبیعت و در پی آن خلق پیکرک های گلی و سنگی است . بررسی ساخت عروسک ها و یا پیکرک ها بخشی از هویت فرهنگی و تاریخی یک ملت را نمایان می سازند.جغرافیای متنوع ایران باعث پدیدار شدن ملیت های بومی در این سرزمین شده که این تنوع قومی منجر به تولید اشکال بسیاری از هنرهای بومی از جمله عروسک های سنتی شده اند.(کفاش زاده 92) به نقل از پوپک عظیم پور ، پژوهشگر و استاد دانشکده هنرهای نمایشی،عروسک ها کاربردهای مختلفی همچون انجام یک آیین،اجرای یک نمایش و یا بازیچه کودکان داشته اند.
از بارزترین نمونه های عروسک های آیینی می توان به تکم،بوکه بارانه،ابودردا و چمچمه اشاره کرد.با وجود تنوع عروسک های سنتی در ایران این میراث به جا مانده از قرون گذشته در حال زوال و فراموشی است . پژوهش حاضر قصد دارد تا به معرفی عروسک بوکه بارانه پرداخته و تاثیر آن بر گردشگری سنندج را مورد بررسی قرار دهد.این پژوهش دارای 3 فرضیه است که با استفاده از نرم افزار به آن ها پاسخ داده شده و به این نتیجه رسیدیم که عروسک بوکه بارانه می تواند بر گردشگری سنندج تاثیر مثبت داشته باشد.
پیشینه:
تنها موزه مجازی تاریخ کودکی به نام ایرانک، یکی از نهادهایی است که تعدادی از این نوع عروسک ها را ثبت و معرفی کرده است.موسسه آوای طبیعت پایدار نیز از دیگر موسسه هایی است که درون پروژه های توسعه پایدار به اشتغال زنان جوامع بومی می پردازد و از آن جایی که یکی از تخصص های زنان هر جامعه بومی به ویژه روستایی، ساخت عروسک است به احیا آن ها می پردازد.پروژه ترسیب کربن که بخشی از پروژه سازمان ملل به منظور کاستن از انتشار گازهای گلخانه ای و حفاظت از محیط زیست است.در حقیقت مدیریت منابع تولید و پایدار است که در جوامع محلی جنوب خراسان در حال اجرا است. توانمند سازی زنان محلی و ایجاد اشتغال به توسعه پایدار منطقه کمک کرده و در نهایت باعث مدیریت منابع طبیعی و حفظ محیط زیست می شود.این موسسه نیز طبق برنامه ای به زنان روستایی کمک کرد تا روش ساخت عروسک-بازیچه های قدیمی را احیا کرده و نمونه هایی از این عروسک ها تولید کنند. کوهن (2001) در تحقیق خود به این نتیجه رسید که تولید صنایع دستی به دلیل افزایش تقاضای گردشگران افزایش یافته است. این مساله موجب ایجاد فرصت های اشتغال برای بسیاری از بافندگان و افزایش درآمد آنها شده است. پوپلکا و لیترال (1991( در تحقیق خود با عنوان" بررسی اثرات گردشگری بر تحول صنایع دستی" به درک تحولاتی که در نتیجه گردشگری بر صنایع دستی رخ داده ،تمرکز کره اند. با استفاده از مدل گرابورن در زمینه تحول محصولات به دلیل توسعه گردشگری به بررسی درک صنعتگران از تغییرات در شکل،مواد اولیه،رنگ،طرح پارچه به عنوان صنایع دستی سنتی منطقه پرداخته اند.
پاسخ ها با استفاده از شیوه تجزیه وتحلیل محتوا و آمار توصیفی مورد تحلیل قرار گرفت. بر این اساس ،تحولات در بازار و تغییر در محصولات به سه دوره تقسیم شدند.
طور کلی مشخص شد بر اساس نیاز و سلایق گردشگران از کشورهای گوناگون تغییرات مختلفی در فرم،رنگ شکل واندازه و طراحی پارچه ها ولباسهای سنتی ایجاد شده است
معرفی محدوده مورد مطالعه و عروسک بوکه بارانه:
شهر سنندج از نظر طبیعی محصور بین تپه‌هایی در یک جام فضائی قرار گرفته‌است به طوری که کوه‌ها و تپه‌های (آبیدر، کوچکه رش و توس نوذر (توس نوذر یک تپه کوچک در حاشیه شهر است)) که ادامه سلسله جبال زاگرس هستند در اطراف این شهر کشیده شده‌اند؛ و در پاره‌ای از نقاط از جمله جنوب غربی و شمال شرقی رشد و گسترش شهر را محدود کرده‌اند. بخش‌های زیادی از شهر سنندج برروی تپه‌هایی واقع شده است. آب و هوای شهر سنندج سرد و نیمه‌خشک است. در فصل بهار و تابستان هوای معتدل دارد.
جهت اطلاعات بیشتر درمورد دیپلم راهنمای گردشگری با آموزشگاه نشان برتر
تماس حاصل فرمایید 77626380-77626381